(c) Getty Images
Het gaat slecht met de leesvaardigheid in Vlaanderen. Onze tienjarigen behalen in de internationale PIRLS-vergelijking met 45 landen slechts de 32ste plaats als het gaat over begrijpend lezen. Eén van de vijf haalt zelfs het minimumniveau niet. We bungelen dus achteraan het peloton. Vlaamse kinderen hebben zo twee jaar extra nodig om hetzelfde leesniveau te halen als de tienjarigen in de best presterende landen. Elk ander onderzoek bevestigt het probleem. Er bestaan weliswaar heel wat goedbedoelde initiatieven die lezen promoten, maar er is veel versnippering en meestal bereiken deze leesacties vooral mensen die sowieso al lezen. Een groeiende groep leest ondertussen steeds minder of zelfs helemaal niet. Terwijl lezen de absolute basis is voor alle leren. Het is essentieel voor welslagen in het (hoger) onderwijs en het is een cruciale bouwsteen voor de culturele en persoonlijke ontwikkeling van kinderen, jongeren én volwassenen.
De Vlaamse Regering wil het tij nu keren met een groot Leesoffensief. De ambitie is om over tien jaar aansluiting te vinden bij de top 5 van landen met de beste leesvaardigheid. Dat kan door alle krachten te bundelen, alle initiatieven te stroomlijnen en resoluut in te zetten op Vlamingen die vandaag amper of zelfs helemaal niet lezen. Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon en Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts maken hiervoor alleen volgend jaar alvast zo’n twee miljoen euro vrij. Er is een actieplan klaargestoomd met tientallen nieuwe initiatieven. Enkele blikvangers:
- Boekstart in het kleuteronderwijs
Het Leesoffensief wil de allerjongsten bereiken, nog vóór ze naar school gaan en vóór ze zelf leren lezen. Dat zal onder meer gebeuren in de kleuterklas met het project ‘Boekstart’, dat ouders boekenpakketten aanreikt op maat van hun kinderen. - Golf van (voor)leesprojecten in nieuwe en onverwachte plaatsen
Er zullen zoveel mogelijk mensen gemobiliseerd worden om massaal voor te lezen, ook op plaatsen waar dat nu niet of nog te weinig gebeurt. Zo komen er ook na de schooluren maar binnen de schoolmuren voorleesprojecten, met specifieke aandacht voor niet-lezers en zwakke lezers. - Auteursresidenties in scholen van het technisch en het beroepsonderwijs
Auteurs gaan weken of zelfs maandenlang samenwerken met scholen van het tso en (d)bso met veel leerlingen uit kansengroepen. - Oprichting van een Leesfonds
De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren coördineert in samenwerking met verschillende Vlaamse fondsen en Iedereen Leest een fonds dat ook private middelen kan aantrekken, waarmee extra leesacties gefinancierd kunnen worden. - Een jaarlijkse Nationale Leesdag
In navolging van onder meer ‘Ireland Reads’ komt er ook in Vlaanderen een jaarlijkse Nationale Leesdag om het belang van (blijven) (voor)lezen te onderstrepen.
Het Leesoffensief verzamelt veel bondgenoten. Het is de bedoeling om een brede maatschappelijke beweging op gang te trekken, in samenwerking met onder meer de scholen, de jeugdverenigingen, de bibliotheken en de brede kunst- en cultuursector. Maar ook ouders, grootouders, ooms en tantes moeten gemobiliseerd worden. Er moet een breed maatschappelijk gesprek op gang gebracht worden over het belang en de schoonheid van lezen.
Er komt een brede en aantrekkelijke promotiecampagne voor lezen, naar analogie met de STEM-campagnes. Er staat ook heel wat te gebeuren in de machinekamers van het leesbeleid. Zo moeten versnipperde leesacties veel beter gestroomlijnd worden. Projecten met een groot bereik en duurzame impact krijgen voorrang. Vlaanderen wil ook afstappen van kortstondige acties zonder langetermijneffect: voortaan wordt er gemikt op programma’s van minimaal drie jaar en wordt er gewerkt met doelstellingen die negen jaar vooruit kijken. Alle bondgenoten met een hart voor lezen worden samengebracht. Goede leespraktijken moeten veel breder verspreid worden via zogenaamd lerende netwerken. Het is ook de bedoeling om kinderbegeleiders, kleuteronderwijzers en leerkrachten veel meer handvaten te geven om te lezen met en voor kinderen en jongeren. Er zal daarom in de opleidingen meer aandacht komen voor taal en lezen.
Minister-president Jan Jambon: “De wereld evolueert razendsnel en het is goed dat we op de digitale trein zitten. Meer nog: Vlaanderen wil een voortrekkersrol inzake innovatie opnemen. Tegelijk moeten we onze leescultuur koesteren. De kunst zal er de volgende jaren in bestaan om dit én-én-verhaal tot een goed einde te brengen.”
“Als het gaat over lezen, zijn we vandaag een van de kneusjes. Maar we gaan een van de uitblinkers worden”, zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts. “We gaan dat doen door de niet-lezers centraal te zetten, door kinderen al van piepjonge leeftijd te prikkelen en door geleidelijk te werken. Het heeft geen zin om jongeren meteen om de oren te slaan met dikke romans. Graag lezen doe je stap na stap.”
Het Leesoffensief zal jaarlijks rapporteren over de lopende acties.
